İMANIN ŞARTLARI - MIKE RESNICK

Onu ilk gördüğümde, loş kilisenin arkasında yerleri süpürüyordu, tepedeki pencereden süzülen ışık huzmesinin altında durduğundan ışık metal vücudunu parlatıyordu.

Odama giden koridora giderken “Günaydın efendim” dedi.

“Günaydın” diye cevap verdim. “Burada yenisin değil mi? Seni daha önce gördüğümü sanmıyorum”

“Daha bu sabah gönderildim efendim” dedi.

“Herbie neden çıkartıldı?”

“Söyleyemem efendim”

“A, peki”dedim. “Bir ismin var mı?”

“Jackson efendim”

“Sadece Jackson mı?”

“Dilerseniz Jackson 389V22M7 diyebilirsiniz efendim”

“Jackson yeterli” dedim. “Burasıyla işin bitince benim odamı temizlemeni istiyorum”

“Çoktan temizledim efendim”

“Çok iyi Jackson, galiba seninle çok iyi anlaşacağız”

Jackson “Ben de öyle umarım efendim”efendim.

Ofisime gittim, etrafta cemaattan kimse olmadığından cübbemi çıkartıp, kravatımı gevşettim. Sonra eski moda döner koltuğuma oturdum, bir kalem ve sarı bir kağıt alıp gelecek vaazimi hazırlamaya başladım. Jackson kapıyı vurduğunda yarım saattir hala vaazime çalışıyordum.

“Girin” dedim.

İçinde bir çaydanlık, fincan ve tabak olan bir tepsiyle içeri girdi. “Sabah çayını sevdiğinizi söylediler efendim ama yanında şeker, limon veya süt isteyip istemediğiniz söylemeyi unuttular”

“Çok düşüncelisin Jackson teşekkür ederim”

“Çok rica ederim efendim”

“Seni kesinlikle çok görgülü programlamışlar”

“Teşekkür ederim efendim.” Duraksadı. “Süt, şeker veya limon?...”

“ İstemem”

“Öğle yemeğinizi saat kaçta istersiniz efendim?”

“Tam öğleyin. İnşallah Herbie'den daha iyi yemek yapıyorsundur”

“Sevdiğiniz yemeklerin bir listesi bana verildi efendim, hangisini .....”

“Sürpriz olsun” dedim.

“Emin misiniz efendim?”
“Eminim. Sabahtan beri Allah'ı düşündükten sonra öğle yemeği yemek çok önemsiz geliyor”

“Allah mı efendim?”

“Her şeyin yaratıcısı” diye izah ettim.

Jackson “Benim yaratıcım bay Stanley Kalinovsky efendim” dedi. “Onun dünyadaki her şeyin yaratıcısı olduğunu ve diğer adının Allah olduğunu bilmiyordum” dedi.

Gülümsemekten kendimi alamadım.

“Otur Jackson” dedim.

Tepsiyi masanın üzerine koydu. “Yere mi efendim?”

“Bir sandalyeye”

Jackson “Ama ben sadece bir robotum, sandalye gerekmez” dedi.

“Belki” diye yanıtladım. “Ama sandalyeye oturursan ben daha rahat ederim”

“O zaman oturayım” diyerek karşıma oturdu.

“Seni Dr. Kalinovsky'nin yarattığı doğru” diye söze başladım. “Ya da en azından bundan bir şüphem yok ancak bu başka bir soruyu da getiriyor, değil mi Jackson?”

Robot cevap vermeden önce bir an bana baktı, sonunda “Evet efendim” dedi. “Soru şu: Stanley Kalinovsky'yi kim yarattı?”

“Çok iyi” dedim. “Ve cevap: onu Allah yarattı. Tıpkı beni ve diğer insanları yarattığı gibi. Dağları, ovaları ve denizleri yarattığı gibi”

Tekrar sessizlik oldu. Sonunda “Ben hariç her şeyi Allah mı yarattı?” diye sordu.

“Bu ilginç bir soru” dedim. “Sanırım cevabı şu Allah dolaylı olarak senin yaratılmandan da mesul, çünkü Doktor Kalinovsky'yi yaratmasaydı, o da seni yaratamazdı”

“O halde ben de Allah'ın yarattığı bir şey sayılırım”

“Burası Allah'ın evi. Bir robotu bile tanrının yaratmadığını söylemek bana düşmez.”

“Affedersiniz efendim Allah'ın ofisi nerede? Bana verilen kilise şemasında yoktu”

Kıkırdadım “Tanrı'nın ofise ihtiyacı yoktur, o her yerdedir”

Jackson yavaşça başını 360 derece döndürdü yine bana baktı. “Ben göremiyorum” dedi.

“Kesinlikle burada” dedim. Sonra “İzah etmesi çok zor Jackson sözüme inanmalısın”

“Peki efendim”

“Şimdi Jackson gerçekten çalışmam lazım, öğle yemeğinde görüşürüz”

“Özür dilerim efendim fakat isminizi bilmiyorum birisi sizi sorarsa ne diyorr?”

“Ben Peder Edward Morris”im” diye cevap verdim.

“Teşekkürler Peder Morris” diyerek dışarı çıktı.

İlginç bir konuşma olmuştu, Jackson'un takırdayan selefi Herbie ile yaptığım konuşmalardan kesinlikle çok daha ilginçti. Küçük bir şehirdeki küçük bir kiliseydik, endüstri başka bir yere taşınmıştı, bir sürü insan da oraya gitmiş ve diğer iki kilise kapanmıştı. O yüzden etrafta sohbet edecek başka din adamı yoktu. Jackson'un basit sorularına cevap vermek bile vaazimin kalanına yeni bir enerjiyle başlamama yetti.

Vaazlerimin üzerinde çok sıkı çalışırdım. Önceki görev yerimden geldiğimde kilise kapanacak haldeydi. O zamanlar pazar günleri beş kişi geliyordu haftanın diğer günleri de birkaç kişi. Sonra cemaattekilerin evlerine ziyarete gitmeye başladım. Okullarda konuştum, futbol ve basketbol takımlarını maçlardan önce kutsadım. Yerel seçimlerde kilisenin oy verme yeri olarak kullanılmasına bile gönüllü oldum. Bir tek loto oyunlarının kiliseye girmesine müsaade etmedim. Eksiklerimizin karşılanması için insanları kumar oynamaya teşvik etmek kafirlik gibi geliyordu. Çok geçmeden çabalarım meyve verdi. Bugünlerde pazarları otuz ile altmış kişinin kiliseye gelmesini bekliyorum. Ve her gün bir iki kişinin kiliseye uğramadığı olmuyor.

Öğle yemeği şaşırtıcı derecede iyiydi. Günün sonunda vaazimin taslağını yazmıştım ve Jackson kiliseyi yeni gibi parlatmıştı – ki kilise çok uzun zamandan beri hiç de yeni değildi. Koridorlarda önceki papazlarımızın fotoğrafları asılıydı. İki tanesinin ta Benjamin Harrison ve James Garfield başkan olduğu zamanlardan görev yaptığı söyleniyordu. Çoğu çatık kaşlıydı, belki de fazla çatık kaşlıydılar bu yüzden üye sayısı yıllar içinde azalmıştı. Beni seçmelerinin nedenlerinden birinin cehennem ateşlerini ve lanetlemeleri diğerlerine bırakmamdı, ben vaazlarımı merhamet, sevgi ve kefaret üzerine kurmuştum.

Gece olup giderken Jackson yanıma geldi.

“Affedersiniz peder Morris, siz gittikten sonra binayı kilitleyecek miyim?”

Başımı salladım “Evet, duvardaki şu beyefendiler eminim burasını yirmidört saat ibadete açık bırakırlardı ama günümüzün dünyasında olmaz. Kilisede soygun olmasına izin veremeyiz”

Jackson “bilgi bankama göre kilise bir tapınma yeri” dedi.

“Bu doğru”

“Ama siz burasının kilise değil Allah'ın evi olduğunu söylediniz”

“Kilise Allah'a tapındığımız yerdir” diye izah ettim. “Bu da burasını onun evi yapar”

Jackson“Bu kadar yüksek tavanlara ihtiyaç duyduğuna göre Allah çok büyük olmalı” dedi.

Gülümsedim “Bu ilginç bir gözlem Jackson, kuşkusuz isterse o kadar büyük olabilir ama sanırım bizler kilisenin içini Allah'ın sığması için büyük yapmıyoruz. Allah'ın hiçbir yere ihtiyacı yoktur ama buraya ona tapınmaya gelenlere Allah'ın büyüklüğünü ve kudretini göstermeye çalışıyoruz.”

Daha başka bir yorum yapmadı ve ben de arabama gittim. Jackson'la olan küçük sohbetten hoşlandığımı itiraf etmeliyim, ertesi gün onunla yine konuşmaya can atıyordum.

Akşam yemeği için birkaç sandviç yaptım – meziyetlerim arasında yemek yapmak yoktur- ve gecenin kalanını kitap okuyarak geçirdim. Her zamanki gibi saat on'da yattım ve sabah altı'da kalktım. Giyindim, yatağımı yaptım, arka bahçeye kuşlar için ay çekirdekleri ve yem koydum ve sonra arabama binip kiliseye gittim.

Gittiğimde Jackson bir gün önceki gibi yerleri süpürüyordu.

“Günaydın Peder Morris” dedi.

“Günaydın” diye yanıtladım. “Jackson bana bir iyilik yapabilir misin? Sabah kimse gelmeden vaazimi prova etmek istiyorum bir bardağa su doldurup kürsüye koyabilir misin?”

“Tabii efendim, mikrofonu da açayım mı?”

Başımı salladım “Buna gerek yok dinleyecek kimse yok sadece prova yapacağım”

Su getirmeye gitti ve ben de ofisime gittim. Cübbemi dolaba astım, masamın orta çekmecesini açıp vaazimi çıkardım benden binlerce kez daha hızlı düşünebilen en son model bir bilgisayarım vardı ama nedense vaazlerimi elyazısıyla resmi bir kağıda yazmayı yeğliyordum.

Birkaç son dakika değişikliği yaptım sonra ofisten çıktım. Bir saniye sonra kürsüdeydim, her zaman yaptığım gibi iki elimle kürsüye dayanıyordum. (yoksa ellerimi kollarımı çok fazla sallıyorum)ve vaazime başladım.

Bitirdiğimde saatime baktım, yirmi iki dakika sürmüştü bu makul bir süreydi. Kuralım göre yirmi dakikanın üzerindeki her konuşmanın sıkıcı, onbeş dakikanın altındaki konuşmalar da aşırı kısa ve yetersizdi.

Başımı saatimden kaldırınca Jackson'un kilisenin arkasında kımıldamadan durduğunu gördüm.

“Artık seni meşgul etmeyeceğim, ne yapıyorsan ona devam edebilirsin” diyerek ofisime doğru yürüdüm.

“Tamam Peder Morris”

Sonra aklıma bir şey geldi:

“Bir dakka Jackson”

“Buyrun?”

“Vaazımı dinleyebildin mi?”

“Evet Peder Morris, benim mikrofona veya ses sistemine ihtiyacım yok”

“Olmadığını hissetmiştim, şey bu konuda ne düşünüyorsun?”

“Soruyu anlamadım”

“O halde açıklayayım”dedim. “her pazar sabahı cemaate vaaz veririm. Bunun onlara manevi huzur vermesi beklenir, ihtimal bu senin tam olarak kavrayamayacağın bir şey ayrıca onlara öğütler verilir”

Jackson “öğütler mi verilir efendim?”

“Nasıl ahlaklı, manevi olarak iyi bir hayat sürecekleri üzerine” diye izah ettim. “Sorun şu ki bazen ana konuya çok ağırlık verip mantıksal çelişki veya kusurları görmüyorum.” Neden bilmem bir robot için gülmek anlamsız olmasına rağmen ona gülümsedim. “Vaazlerimi dinlemeni istiyorum Pazar sabahları değil de hafta içinde prova yaparken ve içinde mantıksal bir çelişki olursa söylemeni istiyorum. Bunu yapabilir misin?”
“Evet peder Morris bunu yapabilirim”

“İyi” dedim. “Aslında bugünküyle başlayabiliriz sanırım, hatırlayabilir misin yoksa tekrar okuyayım mı?”

Jackson “Harfi harfine tekrarlayabilirim Peder Morris, gerekirse kopyasını da çıkartabilirim”

“Tekrarlamana gerek yok sadece mantıksal bir çelişki var mıydı söyle”

Jackson “Evet efendim” dedi. “Büyük bir balığın Yunus adında birini yuttuğunu ve ölmediğini söylediniz. Bu mantıksal olarak imkansız”

“Öyle gözüküyor” dedim. “eğer tanrı olmasaydı öyle olurdu”

“Anlamadım peder Morris”

“Allah her şeye kadirdir” diye izah ettim. “Onun için imkansız bir şey yoktur, hastaları iyileştirebilir, ölüleri diriltebilir, Kızıl Deniz'i ikiye ayırıp İsrail oğullarının Mısır'dan kaçmasını sağlayabilir ve Yunus'u bir balinanın midesinden çıkartabilir”

“Ama sindirim asitleri Yunus'un derisini yakıp, iç organlarını bozmaz mı?”

“Eğer Tanrı işin içine karışmazsa bozar ama Allah işe karışınca bozmaz”

Jackson “herhangi bir adamı balık yutarsa Allah müdahale eder mi?” diye sordu.

“Hayır”

Jackson bir an durakladı “Allah kimleri kurtaracağına nasıl karar veriyor?”

“Bilmiyorum” diye itiraf ettim. “Allah'ın nasıl düşündüğünü kimse bilemez, onun iyi ve dürüst insanları sevdiğini biliyoruz gerçi günümüzün dünyasında buna inanmak biraz güç.”

“Vaazlerinizi hakkıyla değerlendireceksem Tanrı hakkında daha çok şey bilmeliyim peder Morris”

“Okuman var mı?”

“30'dan fazla lisan ve 200 lehçeyi konuşabilirim efendim”

“O halde bu akşam ben çıktıktan sonra ofisimin duvarındaki oyukta duran İncil'lerden bir tane alıp oku”

“Bu bana Tanrı'yı anlatacak mı?”

Yine gülümsedim ve başımı salladım. “Hayır Jackson, o bizim Tanrı hakkındaki sınırlı bilgimizi izah ediyor. Eğer tanrının bildiklerini bilseydik, hepimiz tanrı olurduk. Ama sadece tek tanrı vardır”

“Niye sadece bir tane?”

“Sadece İncil'i oku” dedim.

“Dediğiniz gibi yapacağım Peder Morris”

Vaazimin sayfalarını toplarken “İyi” dedim. “Ben odama gidiyorum, bir saat sonra çayımı isterim”

“Tabii Peder Morris”

Ve sonraki üç ay bu rutin işimiz oldu. Haftanın iki veya üç sabahı ben kürsüde yükses sesle vaaz veriyor Jackson da arkada dinliyordu. Sonra da çelişkileri veya mantıksızlıkları söylüyordu. Bazıları (haftadan haftaya azalıyordu)onun Tanrı ve din kavramıyla ilgili sınırlı bilgisinden ötürüydü kalanlar ise Pazar günü beni utandırmadan önce düzelttiğim potlardı.

Beni şaşırtan şey İncil hakkında tek soru sormamasıydı, okuduğunu biliyordum çünkü vaazimdeki bir noktaya takıldığında, kitaptan belli bir bölümü referans gösteriyordu. Ama benimle asla kitabı tartışmıyor veya hakkında soru sormuyordu. Bunun sebebinin anlayışının ötesinde olduğunu düşündüm. Nihayetinde bir robottu, sadece kiliseyi temizlemek ve binayı, bahçeyi onarmak için yapılmıştı.

Birisi dua ederken genellikle kilisenin ana salonundan çıkardı ama bir gün Bayan Matthews diz çökmüş dua ederken uzun uzun kadına baktığını gördüm. Kadın gittikten sonra odama geldi ve ben onu farkedene dek kapıda bekledi.

“Evet Jackson ne var?”

“Bir sorum var peder Morris”

“ Sor o halde elimden geldiğince cevaplayayım”

“Bayan Matthews'in kilisede diz çöktüğünü gördüm, diğerlerinin diz çöktüğünü de görmüştüm ama kadın ağladığından bir yerini incittiğini sandım. Ama ayağa kalkması için ya da tıbbi yardım için yardım teklif ettiğimde fiziksel bir acı çekmediğini dua ederken- ki bu Tanrı'yla konuşmak demekti- diz çökmenin adet olduğunu söyledi.”

“Bu çok doğru Jackson” dedim. “Tanrı'ya saygımızı göstermek için diz çökeriz ve ağlıyordu çünkü askerde olan oğullarının güvenliği için endişeleniyor.” Robot sessiz kaldı ve cevap vermedi. Başka bir şey var mı?”

“Yok peder Morris”

“O halde işinin başına dönsen iyi olur”

“Evet peder Morris”

Döndü ve gitti. Gelecek ay için kilisenin bütçesini bilgisayara geçirmeye başladım. İnsanların farkında olmadığı harcamalar şaşırtıcıydı, kilise korosunun elbiselerinin kuru temizleme faturaları, park yerinin bakım masrafları, ve bu ay vitraylı pencerelerden birinin camındaki çatlağı ödemek zorunda kalmıştım. Ama sonunda bitirdim ve muhasebe defterini kapattım.

Saatime bakım, 4,29'du. Yani bir saniye sonra Jackson gelecek demekti ve gerçekten de geldi. Benimle çalıştığı tüm sürede asla yarım saniyeden fazla erken veya geç kalmamıştı. Ve bağış kutusunu getirdiğinde saat 4.30'du. İçinde pek bir şey yoktu – zaten nadiren olurdu- paraları saydım, bir zarfa koydum ve depozit makbuzu yazdım.

“Teşekkür ederim Jackson” dedim.

“Bir şey değil Peder Morris”

“ Sheldrake'de 5.30'dan önce akşam yemeği yiyenlere yüzde otuz indirim yapılıyormuş, galiba bu gece biraz erken çıkıp, bankaya uğrayacağım ve kendime güzel bir dana külbastı ısmarlayacağım, seni yalnız bırakacağım için üzgünüm ama.....”

Jackson “hiç yalnız kalmıyorum” dedi.

“Anlayamadım?”
“Allah her yerdedir, öyle değil mi?”

Şaşırarak “evet öyle” dedim.

“Ve burası da onun evi” diye devam etti. “o halde mutlaka evdedir”

Tutkuyla “çok iyi Jackson” dedim. “ Belki günün birinde sana bir vaaz yazdırmalıyım”

Depozitoyu aldım, giderken robotun omzuna vurdum ve kiliseden çıktım. Yemek boyunca Jackson'un söylediklerini düşünmeden edemedim. İncil'i okuduğunu ve vaazlerimi dinlediğini biliyordum ama bir robotun Allah'ın var oluğunu ve her şeye kadir olduğunu söylemesi...şey bu çok şaşırtıcıydı. Bir robotun nasıl bir vaaz yazacağını bile merak etmeye başladım.

Sabah kiliseye gittiğimde yaşlı Perry Hendricks beni bekliyordu. Üç yıla yakın süre kansere karşı yenileceği bir savaş sürdüren kızının ölümüne hala atlatamıyordu. Bir buçuk saat onu yatıştırmaya çalıştım, bu mesleğimin en nefret ettiğim yanıydı- onları rahatlatmak istemediğimden değil ama çok yetersiz kaldığımı hissediyordum.

Sonra kızının düğünü için kilisenin müsait olup olmadığından emin olmak amacıyla Bayan Nicholson uğradı ve parasal konuları konuştu. Kızının beş aylık hamile olması gerçeğinden söz etmedik zaten onları yargılamak bana düşmez ben ancak yardım eder ve rahatlatırım.

O gidince Jackson çayımla içeri girdi.

“Geciktiğim için kusura bakmayın ama cemaatten biriyle konuşurken rahatsız etmek istemedim” dedi.

“Çok düşüncelisin” dedim. “Misafirim varken de çaysız yapamayacağımı düşünürsem seni çağırırım. Fincanımı doldurdum ve bir yudum aldım. “Çok güzel olmuş, keşke karşılıklı içebilsek”

“Yiyecek veya içecekleri sindiremem peder Morris”

“Biliyorum yine de keşke senin için yapabilecek bir şeyim olsaydı. Benim için yaptığın tüm inceliklere çok teşekkürler. Sonuçta ne öğle yemeğimi hazırlamak ne de vaazlerimi dinlemek senin görevlerin arasında değil”

30 saniye kadar tamamen sessiz kaldı ve sonra ben artık şarjının bitmek üzere olduğunu düşünürken konuştu: “Benim için yapabileceğiniz bir şey var Peder Morris”

Şaşırarak “Nedir o?” dedim. Nihayetinde daha önce bir robot benden bir şey istememişti.

Jackson “Pazar günleri diğerleriyle birlikte kilisede oturmama izin verin” dedi.

Böyle bir şey soracağını hiç ummuyordum.

“Neden?” dedim.

“Ben de kilisenizin bir üyesi olmak istiyorum”

“Ama sen bir robotsun” diye pot kırdım.

“Eğer Allah her şeyin Allah'ıysa o zaman robotların da Allah'ıdır?”

“Sana İncil'i okutmamalıydım, bu hataydı” dedim.

Jackson “İncil gerçek mi?” diye sordu.

“Evet, İncil gerçek”

“O halde insanlar için doğru ama robotların da tanrısı değil midir?”

“Sana İncil'i okutmamalıydım, bu hataydı”

“İncil gerçek mi?”

“Gerçek”

“O zaman tanrı neden robotların da tanrısı olmasın?”

“Üzgünüm ama olamaz”

“Neden?” diye sordu.

“Çünkü robotların ruhu yoktur” dedim.

“Senin ruhun nerede?”

“Ruh soyut bir şeydir, ruhumu sana gösteremem ama olduğunu biliyorum o benim ayrılmaz bir parçam” diye izah ettim.

“Benim de aynı cevabı vermem niye yasaklanıyor?”

“İşleri çok güçleştiriyorsun Jackson”

“Canınızı sıkmak veya sizi mahcup etmek istemiyorum”dedi. Durdu ve sonra devam etti “Bu ruhumun olduğunun belirtisi değil mi?”

“Konunun hatırı için haklı olduğunu varsayalım” diye cevapladım. “başka hiçbir robotun ruhunun olmamasına nasıl izah edeceksin?”

Jackson “Bu varsayımı kabul edemem İncil hepimizi Tanrı'nın yarattığını söylüyor”

“Fişini çekebiliriz, istediğin robot yapımcısına sor”

“Sizin de” diye cevapladı. “istediğiniz doktora veya keskin bir nişancıya sorun”

Mutsuz bir şekilde “Bu faydasız bir tartışma” dedim. “Beni ikna etsen bile cemaatim asla bir robot üyeyi kabul etmez”

“Neden olmasın?”

“Çünkü herkesin bir robot yüzünden işini kaptırdığı bir akrabası, arkadaşı var. İki fabrikamız taşındı, gençlerimiz okulu bitirir bitirmez iş aramak için şehirden gidiyor ve bu tüm ülkede böyle, bu günlerde robotlara karşı büyük bir antipati var.” İçimi çektim. “Zamanımızın bir derdi” diye bağladım.

Hiç cevap vermedi ve bu beni daha kötü yaptı.

“Lütfen anladığını söyle” diye devam ettim.

“Anlıyorum peder Morris”

Rahatsız edici bir sessizlik daha başladı.

“Gitmeden önce söylemek istediğin başka bir şey var mı?”

“Hayır peder Morris”

“O halde yarın görüşürüz ve bir daha bu konuyu açmayalım”

O gece sıkıntılıydım ve uyuyamıyordum. İşe yarayacağını düşünerek uzun bir yürüyüş yaptım ve sonunda kendimi kilisenin önünde buldum. Belki bilinçaltımda oraya gitmeyi istemiştim, bilemiyorum. Ama nasılsa oraya kadar gitmişken ve uykum yokken, içeri girip biraz çalışmak istedim. Yan kapıdan içeri girdim, ofisime doğru giderken alçak bir ses duydum.

Merakla sesin geldiği yöne gittim ve bir an sonra kendimi karanlık kilisenin arkasında buldum. Jackson mihrabın altında diz çökmüştü ve sesini zarzor duyabiliyordum:

“Allah benim kılavuzumdur....”

Onu rahatsız etmeden dönüp eve gittim.

Gerçekten kötü, suçluluk dolu bir gece geçirdim. Sabahleyin tartışmanın devam etmesini biraz bekliyordum ama kiliseye vardığımda Jackson sıraların altlarını süpürüyordu ve ona selam verince nezaket icabı “Günaydın peder Morris” dedi. Tam vaktinde sabah çayımı getirdi ve önceki günkü tartışmayla ilgili tek kelime etmedi.

Öğle yemeği de, öğleden sonraki çay da ve tüm gün olaysız geçti, sonraki gün de, ondan sonraki gün de ve sonunda bir şey olmasını beklemekten vazgeçtim.

Çok erken vazgeçmiştim.

Dört gün sonra Pazar günü beklediğim şey oldu. Vaazimle ilgili son dakika değişiklerini yaparak odamda bekliyordum, sonunda çıktım ve kürsüde durup, cemaate baktım.

Her zamanki gibi kutsamayla başladım sonra dualar ve ilahiler takip etti ve nihayet vaazime sıra geldi. Fakat daha birkaç kelime etmiştim ki gittikçe artan bir huzursuzluk farkettim. Başta sebebini anlamadım her seferinde daha çok kişi az önce arka sıraya oturan birine bakıyordu ama sorunun ne olduğunu anlamadım nihayetinde ibadet için kapıdan kim gelirse gelsin hoşgelmişti, sonra yeni gelen biraz kımıldadı ve yanağının parlak ışıltısını gördüm.

Bu Jackson'du. Ten rengi bir krem bulmuş veya satın almış ve tüm yüzüne, başına, ellerine püskürtmüştü. Üzerine büyük ihtimalle kilisenin arkasındaki çöplükten bulduğu yırtıkpırtık, pis bir giysi geçirmişti. Kilisenin loş ışığında, yüz metre kadar geriden ilk bakışta bir insan gibi görünüyordu ama sadece ilk bakışta ve uzaktan.

Kürsüden indim, en arka sıraya doğru yürüdüm ve Jackson'un önünde durdum.

“Benimle gel!” diye emrettim. “Hemen!”

Ayağa kalktı ve onu mihrabın altındaki bekleme odasına soktum, arkamızdan kapıyı kapattım.

“Pekala Jackson” dedim. “Ne diyorsun?”
“Hala anlayamadığım nedenlerden ötürü cemaatinizi insanlarla sınırladınız. Ben de insanlara benzersem belki onlara katılabilirim diye düşündüm”

Hiddetle “insan olmak için yırtıkpırtık bir giysi ve makyajdan daha fazlası gerekir” dedim.

“Ne gerekiyor?” dedi.

“Bunu zaten konuştuk sanıyordum”

“Eğer beni Tanrı yarattıysa onunla konuşmam neden yasak olsun?”
“Onunla konuşman yasak değil onunla Pazar günü cemaatim buradayken kilisemde konuşman yasak”

“Eğer onunla konşumak için en uygun yer kilise değilse niye her gün buraya geliyorsunuz?”diye sordu. “Madem insanlar herhangi bir yerde de Allah'la konuşabilir o halde neden burada toplanıyorlar? Eğer Pazar en uygun gün değilse niye Salı günü toplanmıyorlar?”

Aklıma ilk gelen şey alışkanlık demekti ama bu hayatım boyunca yaptığım her şeyin inkarı olacaktı bu yüzden cevabımı beni zora sokmayacak ve anlayabileceği kelimelerle ifade etmeye çalıştım.

“İnsanın sosyal bir hayvan olduğu söylenir” diye başladım. “İnsan diğer insanlarla birlikteyken huzur bulur, yalnızlık ve izolasyon kavramlarını sana anlatabilirim ama bunlara eşlik eden manevi boşluğu bilemezsin, insanlar dua etmek için kilisede toplanıyorlar çünkü birlik olma, paylaşılan değerler ve huzur hissi veriyor. Söylediklerimden sana bir şey ifade ediyor mu?”
Tüm söylediği “duygusal boşluğu anlamadığımı nereden biliyorsun?” du.

Ona baktım bir cevap vermeye çalıştım ama başaramadım.

Aniden kapı vuruldu.

Diğer taraftan boğuk bir ses “İyi misiniz peder Morris?” diye sordu.

Bir başkası “robotla ilgili yardım gerekiyorsa bilelim” dedi.

“Ben iyiyim!” diye bağırdım. “birazdan geleceğim lütfen sıralarınıza oturun.” dedim. Jackson'a dönüp “Sen burada bekle, ben gelene kadar ofisten çıkmıyorsun, anladın mı?”

“Anladım” dedi. Ne “peder Morris” ne de “efendim” sadece “anladım”.

Onu orada bıraktım, kapıyı üzerine kilitledim ve kürsüye döndüm. Ben yerime geçince ve döndüğümü görünce kızgın fısıldamalar sustu,

Bay Whittaker “Kahretsin neler oluyor peder Morris?” dedi.

Bayan Hendricks “o ne tür bir yaratıktı?” diye ekledi.

Sessiz olmaları için elimi kaldırdım.

“Açıklayacağım” dedim. Cebimden vaazımı çıkarttım ve baktım. Yaptığımız bazı günahlarla ilgiliydi, açgözlülük ve tembellik. Birden bunlar çok önemsiz ve az önce kilisemde cereyan eden olaydan çok uzak gözüktü. “Bugün size bu kağıdı okumayı planlamıştım ancak söyleyecek daha önemli şeylerim var”diyerek kağıdı yırtıp, parçalarını aşağı attım.

Herkesin pür dikkat kesildiğini farketmiştim ve bu kaybolmadan konuşmaya karar verdim umarım doğru sözcükleri bulabilirdim.

Gördüğünüz ve sizi rahatsız eden şey Jackson'du. Birkaç aydır kilise çevresinde iş ve bakım yapan hepinizin gördüğü bir robot. Tüm robotlar gibi kusurları tespit etmek ve düzeltmek isteğiyle dolu.”Durdum ve cemaatime baktım. İyi gözükmüyorlardı ama en azından dinliyolardı. “Birkaç ay önce bir gün onun bu özelliğinden yararlanmak istedim, karşısında vaazimi okuyacaktım ve herhangi mantıksal bir iç çelişki var mı tespit etmesini istedim. Kaçınılmaz olarak bizim imanın şartları olarak kabul ettiğimiz şeylerde mantıksızlıklar ve çelişkiler buldu. Öyle ki, bu şartlarla normal mantık kuralları arasındaki farkları anlamaya çalışacaktı. Ona İncil'i okuttum şu son ana kadar kitabı harfiharfine doğru kabul ettiğini farketmemiştim.”

Bay Remington “Harfi harfine doğrudur! o Tanrı'nın kitabı!” dedi.

“Biliyorum” dedim. “Ama bunun insanlara olduğu gibi robotlara da uygulanabileceğini sanıyor, ölümsüz bir ruhu olduğuna inanıyor”

Bay Jameson “Bir makine mi!” diye homurdandı. “Bu dinimize küfürdür!”

“Biraz anlayış göstermeliyiz” dedim. “Jackson moral ve ahlaki bir varlığa sahip ve tek istediği şey cemaate katılıp her şeyin yaratıcısına dua etmek. Bu yüzden bir insana benzemeye çalıştı, böylece sizlerle birlikte oturabilecek ve Tanrı'yla konuşabilecekti. Bu o kadar korkunç mu?”

Bay Jameson “Onu bir robot kilisesine gönderin tabii varsa” dedi. Sesi alay ve lanet doluydu. “Burası bize ait”.

Bayan Hendricks “Bu doğru değil peder” dedi. “eğer bir ruhu varsa elektrikli süpürgemin ya da oğlumun oyuncak tankının ruhu niye yok?”

“Ben sadece bir insanım” dedim. “ve kusursuz değilim tüm soruların ya da çoğunun cevabını biliyormuş gibi yapamam. Gelecek hafta itirazlarınızı dikkate alacağım ve hepinizden yüreklerinize şunu sormanızı istiyorum, topluluğumuzda Tanrı'yla tapınmak isteyen bir varlığa, herhangi bir varlığa yüreğinizde merhamet var mı? Gelecek pazar vaaz yerine bu konuyu tartışacağız”

Ben konuştuktan sonra bile mırıltılar devam etti. Meseleyi şimdi konuşmak istediler ama ben buna noktayı koydum ve evlerimize gidip uyumamızı söyledim çünkü konu düşünmeden yapılan tepkilerden ziyade ciddi düşünmeyi gerektiriyordu. Kapıda durup her zamanki gibi geldikleri için hepsine teşekkür ettim ve erkeklerden üç tanesi elimi sıkmak istemedi. Sonuncu da gittikten sonra odaya gittim, kapının kilidini açtım ve Jackson'a elindeki, yüzündeki boyaları silmesini ve o yırtıkpırtık giysiyi bulduğu yere atmasını söyledim.

Eve gittim o kadar canım sıkkındı ki, aç değildim. Uzun bir yürüyüş yapmaya karar verdim. Döndüğümde hava kararmıştı ve ben hala bir çözüm bulamamıştım. Ruhlar insanlara özgü bir şey miydi? Bir gün yıldızlardan gelen duyguları olan yabancı bir yaratıkla karşılaşırsak ne yapacaktık?

Ya da bir yunus veya şempanze senin benim dua ettiğim Tanrı'ya dua ederse? Bir yaratık veya şempanze yaparsa bir robot neden yapmasın?

Eve kaçta gittim bilmiyordum, neredeyse uykusuz bir geceden sonra hala bilmiyordum.

Sabah yine kiliseye gittim. Daha elli metre olmasına rağmen bir şeyler olduğunu anladım çünkü kapılar açıktı ve Jackson kapıları asla açık bırakmazdı. İçeri girdim, Jackson'un sabahki vazifelerini yapmadığı aşikardı yerler pisti, çiçekler sulanmamıştı ve çöpler atılmamıştı.

Bir ruhu olsun olmasın bu davranışıyla çok lanet bir insan olmaya başladığına karar verdim. Herbie belki daha ilkel bir modeldi ama vazifesini hep yaptı ve hiç şikayet etmedi ya da gücendiğini belli etmedi. Sadece insanlar kafasının bozuk atmasına ve kötü davranışlar gösterme lüksüne sahipti.

Sonra ofisimin kapısının tek menteşeye tutanarak sallandığını ve tamir edilmeyecek kadar söküldüğünü gördüm Aklıma ilk gelen şey soyulduğumdu ve çalmaya değer bir şey olmadığını gerçeğini unutarak ofise koştum.

Kapının eşiğine geldiğimde donup kaldım Jackson yerdeydi. Metal vücudu delik deşikti, bir bacağı kopmuş, bir kolu ikiye kopartılmış ve kafası öyle ezilmişti ki tanınmayacak haldeydi.

Ne olduğunu anlamak için dahi olmanız gerekmiyordu. Cemaatimdekiler Jackson'un yaptığından da benim söylediklerimden de hoşlanmamışlardı. Ve sıralarını asla bir robotla paylaşmak istememişlerdi ve bunlar yabancılar ya da sarhoş holiganlar değillerdi. Benim cemaatim, topluluğumdu. Düşünebildiğim tek şey : O kadar sıkı çalışmamın sonucunda bu şekilde davranıyorlarsa bana ne denirdi? İnsanlara manevi ve ahlaki rehberlik etmesi beklenen kişi!

Yere Jackson'un yanına çömeldim, Tanrı'm mahvolmuştu. Yakından baktıkça üzerinde daha çok delik deşik gördüm. Saldıranlardan en az bir kişide buz kıracağı gibi bir şey olmalıydı bıçaklamış bıçaklamış bıçaklamıştı bir diğerinde metali kesecek testere olmalıydı, diğerlerinde de başka şeyler.

Ne kadar acı çektiğini merak ettim, robotlar acı çeker miydi? Sanmıyordum ama Allah'a inandıklarını da sanmıyordum yani ne biliyordum ?

Çeşitli parçalarını birleştirmeye çalıştım burası Tanrı'nın eviydi ve onun parçalarının böyle etrafa dağılması kutsal şeylere bir saygısızlıktı. Sonra onun gövdesini ve kırık kolunu taşırken metal bir işaret parmağıyla seramik zeminin üzerine bir cümle kazıldığını farkettim.

“ Affet onları Allah'ım çünkü ne yaptıklarını bilmiyorlar”

XXX

Ertesi gün istifamı verdim. Aslında bu işi tamamen bıraktım. Son sekiz yıldır marangozluk yapıyorum. Fazla parası yok ama onurlu bir iş, tüm ekibim robotlardan oluşuyor onlarla sürekli konuşuyorum ama marangozluk dışında başka bir şeyle ilgilenenine henüz rastlamadım.

Jackson'a gelince, onu fabrikaya geri gönderdim neden bilmiyorum kesinlikle Hristiyan gibi gömülmeyi hakediyordu ama yapmadım. İçimin derinlerinde onun bir ruhunun olduğuna hala inanmadığımdan mı? Bilmiyorum bildiğim tek şey o günden beri kendimden utandığımdı. Ne hata yaparsa yapsın daha iyisini hak etmişti.

Onu nasıl attıklarını bilmiyorum, belki parçalarına ayırmışlardır. Bugün bile onu özlüyorum hiçbir insanın bir makineyi özlemediği kadar hem de. Her Paskalya'da arabamla fabrikanın arkasındaki hurda yığınının üzerine bir çelenk koyuyorum, bunu göreceğine ve müteşekkir olacağına inanacak kadar hala inancım var. Aslında yeterince iyi bir yaşam sürersem günün birinde onu yine göreceğimi düşünüyorum ve eğer onu görürsem haklı olduğunu söyleyeceğim.

Ötekileri affetmişti, belki beni de affedebilir.