Bir sonbahar gecesinde, birkaç adam bir tepenin yamacındaki
ateşin çevresinde oturuyordu. Adamlar Konfederasyon kuvvetlerinin küçük bir
birliğine mensuptu ve yürüyüş emrini bekliyorlardı. Gri üniformaları dökülüyor
olmanın ötesinde yıpranmıştı, adamlardan biri amberlerin üzerinde küçük bir
teneke kapta bir şeyler ısıtıyordu. İkisi biraz uzakta boylu boyunca
uzanmışlardı, dördüncüsü bir mektubu okumaya çalışıyordu ve bunun için iyice
ateşe yaklaşmıştı. Yakasını ve pamuklu gömleğinin düğmelerini açmıştı.
Uzanan adamlardan biri “ boynundaki şey ne Ned?” diye sordu.
Ned veya Edmond otomatik olarak gömleğinin bir düğmesini
ilikledi ve cevap vermedi mektubu okumaya devam etti.
“Sevdiğinin resmi mi?”
Ateşin başındaki adam “ kız resmi değil” diye iddia etti.
Teneke kabı ateşten almış, minik bir çubukla içindekileri karıştırıyordu. “Bu
bir muska, bir tür büyü, rahiplerden biri başına dert gelmesin diye vermiş, ben
Katolikleri tanırım, işte Frenchy de bu sayede terfi etti ve burnu bile
kanamadı, hey Frenchy, doğru değil mi?Haksız mıyım?” Edmond mektuptan başını
kaldırdı.
Ne diyorsun?
Boynundaki muska değil mi?
Edmond gülerek “öyle olmalı” dedi. “ onsuz bir buçuk yıl ne
yapardım bilmiyorum”
Mektup Edmond'un hem kalbini sızlatmış hem de sıla
hasretiyle yakmıştı. Sırt üstü uzanıp dosdoğru göz kırpan yıldızlara baktı.
Fakat yıldızları ya da başka bir şeyi değil, yabanasmalarında arılar vızıldarken
bir genç kızın ona Hoşça kal dediği bir ilkbahar gününü düşünüyordu. Kızın
boynundaki madalyonun klipsini çıkarıp kendi boynuna taktığını görebiliyordu,
bu içinde anne ve babasının minik fotoğraflarının, isimlerinin ve evlendikleri
tarihin yazılı olduğu eski moda, altın bir madalyondu. Bu kızın en değerli
hazinesiydi. Edmond yine kızın yumuşak, beyaz elbisesini hissediyor ve kız
kollarını onun boynuna uzatırken giysisinin meleğimsi kollarını görüyordu.
Kızın ayrılıktan ötürü acı içindeki güzel, çekici, şiirsel yüzü capcanlı önünde
duruyordu. Adam döndü, yüzünü ellerinin arasına gömerek hareketsiz, sessiz
uzandı.
Sessizliği ve huzuruyla, derin ve hain gece kampın üzerine
çökmüştü. Tatlı Octavie'nın bir mektup getirdiğini hayal etti. Kıza otuması
için verecek bir sandalyesi bile yoktu ve giysileri yüzünden utanıp,
sıkılmıştı. Kızın da katılmasını rica ettiği akşam yemeği olacak şeyden
utanıyordu.
Boğazına bir yılan dolanır gibiydi ve tam onunla uğraşırken
ince şey elinden kaydı ve hayali dağıldı.
Nick suratına bağırıyordu “ giyin Frenchie!” Düzenli bir
hareketten ziyade bir gürültü patırtı, koşuşturma var gibiydi. Tepenin yamacı
gürültüler ve hareketlerle canlandı, çamların arasında ani ışıklar yanıp
sönüyordu. Doğuda şafak sökmekteydi. Yine de güneş ışığı aşağıdaki ovada henüz
çok cılızdı.
En uzun ağacın üzerindeki bir karga “neler oluyor?” diye
merak etti. Yaşlı, yalnız ve akıllıydı ama yine de tüm bunların ne olduğunu
anlayacak kadar akıllı değildi. Gün boyunca gözlerini kırpıp meraklanmaya devam
etti.
Sesler ovalardan gelip, tepeleri geçip, beşikte uyuyan
bebeleri uyandırdı. Dumanlar güneşe doğru yükseldi ve ovanın üzerini kapkara
gölgeledi öyle ki aptal kuşlar yağmur yağacağını sandılar ama akıllı olanlar
daha iyi biliyordu.
Bunlar oyun oynayan çocuklar diye düşündü yeterince bakarsam
daha çok şey anlarım.
Gecenin gelmesiyle dumanlar ve gürültüler kayboldular. O
zaman yaşlı kuş tüylerini kabarttı sonunda ne olduğunu anlamıştı! Kocaman siyah
kanatlarını çırparak aşağı doğru uçup ovanın üzerinde daireler çizmeye başladı.
Bir adam ovada kendine yol açıyordu, papaz gibi giyinmişti,
görevi hayat belirtisi taşıyan birisi olursa son anında onları rahatlatmaktı,
adama bir kova su ve şarap taşıyan bir de zenci eşlik ediyordu.
Burada hiç yaralı yoktu, hepsini götürmüşlerdi. Fakat geri
çekilme işi hızlanmıştı ve akbabalar ile merhametli Samaritan'lar (bir tür din
adamı)ölüleri yoklamak zorundaydı.
Yüzü gökyüzüne bakan bir asker vardı, genç bir çocuk. Elleri
çimenlerin iki yanındaydı, tırnaklarının arasında çaresizce hayata tutunduğu
toprak ve çimen parçaları vardı, tüfeği gitmişti, miğferi yoktu, yüzü ve
giysileri kirliydi, boynunda altın bir zincire bağlı bir madalyon sarkıyordu.
Papaz diz çökerek, klipsi açtı ve madalyonu ölmüş askerin boynundan çıkardı, savaşın
dehşetine alışkındı ve bunları gözükara bir şekilde göğüslüyordu yine de
savaşın acıları yaşlı, yorgun gözleri yaşartıyordu.
II
İlkbaharın güzelliği ve huzuru dünyanın üzerine bir rahmet
gibi inmişti. Louisiana'nın ortasındaki yılankavi nehrin etrafından dolaşan
yapraklı yolun üzerinde köy yollarını tırmanmaktan iyice yıpranmış, eski moda
bir fayton sesi geldi, şişman, zenci arabacının acelesine rağmen, besili, siyah
atlar düzgün, yavaş adımlarla gidiyordu. Arabanın içinde tatlı Octavie, kızın
eski dostu ve komşusu, ve kızı sabah yolculuğuna çıkarmaya gelen yargıç Pillier
vardı.
Octavie siyah, basit, sade bir elbise giymişti. Belinde ince
bir kemer vardı, kolları sıkıca kol ağızlarına tutturulmuştu, elbisesin
kabarıklık veren tellerini takmamış ve rahibeye benzemişti. Giysisinin altında
eski madalyonu vardı. Artık madalyonuu kimseye göstermiyordu, kızın gözünde o
kutsanmış, ait olduğu yere geri dönmüştü. Maddi değeri olan şeyler bazen daima
bir insanın varlığının önemli bir hatırasıyla özdeşleşirler.
Madalyonun kendisine geri getirdiği mektubu belki yüzlerce
kez okumuştu. O sabah da yine mektupla meşguldü. Pencerenin kenarına oturup,
mektubu dizlerinin üzerinde düzeltirken, ağır, baharatlı kokular, kuş
cıvıltıları ve arı vızıltıları havadaydı.
Kız öyle genç ve dünya o kadar güzeldi ki, papazın mektubunu
tekrar tekrar okurken içine gerçek olmayan duygular doldu. Papaz o sonbahar
gününün batıda altın rengi ve kırmızılarla solarken, gecenin de ölenlerin
yüzünü kapattığını söylüyordu. Ah! O ölülerden bir tanesinin kendisine ait
olduğuna inanamıyordu! Gri gökyüzüne doğru yalvaran bir gözle baktı. Tüm
vücudunu bir isyan ve direnme dalgası kapladı. O öldüğüne göre neden çiçekleri
ve baştan çıkarıcı kokularıyla ilkbahar gelmişti? Kendisi niye buradaydı!
Hayattan artık ne bekleyecek, ne yapacaktı?
Octavie daha önce de böyle umutsuzluğa kapılmış ancak bunu
kutsanmış bir tevekkül takip etmiş ve kızı bir zarf, kabuk gibi sarmıştı.
Mektubu katlayıp, gizli yerine koyarken kendi kendine
“zavallı Tavie halam gibi yaşlanıp, sessiz ve mutsuz biri olacağım” diye
mırıldandı. Daha şimdiden üzerine Tavie halası gibi ağırbaşlı bir hava
gelmişti. Farkında olmadan büyük ızdırabının gençliğini maddi olarak çalıp,
onun yerine gençlik hayalleriyle başbaşa bıraktığı matmazel Tavie'yi taklit
ederek ağır ağır yürüdü.
Faytonda ölmüş sevgilisinin babasının yanında otururken,
korkunç kaybından ötürü duyduğu acı hissi yine benliğini kapladı. Genç ruhu
haklarını istiyor, dünyanın güzelliklerinden ve neşesinden kendi payını talep
ediyordu. Arkasına yaslandı ve siyah tülüyle yüzünü biraz daha kapattı. Bu
yaşlı Tavie halanın tüllerinden biriydi. Yoldan bir toz bulutu kalktı ve kız
beyaz, yumuşak mendiliyle yanaklarını ve gözlerini sildi, eski müslin elbisesinin
kumaşından elde dikilmiş, beyaz, yumuşak bir mendildi.
Yargıç hiç vazgeçmediği sevgi dolu ses tonuyla “bana bir
iyilik yapıp yüzündeki tülü kaldırır mısın Octavie?” dedi. “Günün güzelliğine
ve vaatlerine hiç uymuyor”
Genç kız, itaatkar bir tavırla eski dostunun arzusunu yerine
getirdi, sıkıcı ve kasvetli tülünün iğnesini şapkasından çıkarttı, düzgünce
katlayıp, koydu.
Adam rahatlamış bir şeklide “Ah, daha iyi oldu! Çok daha
iyi!Bir daha sakın takma canım”dedi. Octavie buna biraz kırıldı, sanki adam
herkesin üzerine yıkılan ızdıraptaki payından kızı mahrum etmek istiyordu.
Tekrar eski müslin mendiline uzandı.
Ana yoldan ayrılıp, vaktiyle çayırlık olan düz bir ovaya
sapmışlardı. Orada burada baharın ışıltısıyla parlayan, görkemli öbek öbek
dikenli çalılar vardı. Uzakta, otların uzun ve leziz olduğu yerlerde davarlar
otluyordu. Ovanın sonundaysa yargıcın evine giden yolda yükselen leylak
ağaçları gözüküyordu, çiçeklerin kokusu onlara güzel bir Hoş geldin oluyordu.
Eve yaklaşırken, yaşlı beyefendi kolunu kızın omuzuna koydu,
yüzünü kendisine döndürüp “Böyle bir günde bir mucize olmasını beklemez misin?
Bütün dünya böylesine hayat doluyken, Allah Cennet'in kapısını açıp kaybımızı
bize geri getiremez mi Octavie?” Adam çok alçak sesle, etkileyici ve tavsiye
edercesine bir tonla konuşuyordu. Sesinde alışık olunmayan bir titreme ve
yüzünün her çizgisinde bir kışkırtıcılık vardı. Kız adama yalvaran ve sevinçten
korkan bakışlarla baktı.
Bir yanda ova, diğer yanda leylak ağaçlarının çevrelediği
yoldaydılar, atlar tembel adımlarını biraz hızlandırmışlardı, eve çıkan yola
sapınca, ötücü kuşlar gizlendikleri yerden koro halinde şarkılar söyleyip,
şakıyarak onları selamladılar.
Octavie kendisini bir rüya aleminde sandı, gerçek hayattan
daha etkili ve daha gerçek. Eğimli saçaklarıyla eski, gri ev karşılarındaydı,
yeşilliklerin ortasında sanki tarlalardan gelmişler gibi tanıdık yüzleri ve
sesleri duydu ve Edmond onu kucaklıyordu. Ölmüş olan Edmond'u, sağ Edmond'u.
Adamın kalbinin kalbinde attığını hissetti ve adamın şiddetli öpüşleri kızı
kendine getiriyordu. Hayatın çoşkuşu ve baharın uyanışı sanki kıza ruhunu ve
neşesini geri getirmişti.
Ancak saatler sonra Octavie göğsünden madalyonu çıkartıp
soran gözlerle Edmond'a baktı.
Edmond “savaştan bir gün önceydi, düşmanla çarpışmanın
telaşıyla ve ertesi gün geri çekilirken hiç aklıma gelmedi, ancak savaş bitince
hatırladım, çarpışmada kaybettiğimi sandım meğerse çalınmış.”
Kız “çalınmış!” derken tüyleri ürperdi ve gözleri acıyla
gökyüzüne bakan, ölmüş askeri düşündü.
Edmond bir şey söylemedi ama sofra arkadaşını hatırladı,
karanlıkta yerde uzananıp yatanı, hiç konuşmaya katılmayanı.
