Muallim Murtaza ufak tefektir. Korkak gibi görünür. Fakat
hakikatte yılgın, bezgin filozoftur. Yüzde doksan dokuz onda dokuzumun olduğu
kadar sinirlidir, ama bunu belli etmemeye çalışır. Bazı yıpranmış elbiseler
vardır ki görür görmez derhal ''yapıldığı zaman çok iyi kumaşmış'' deriz. Onun
gibi bizim muallim için de bu kadar mihnet çekmeseymiş neşeli adammış hükmünü
verebiliriz. Karısına gelince, Hatice Hanım sinirli, sert, mütehakkim bir
kadındır.
Tam Yeşilçam filmi tadında, masal havasında bir piyes
Paydos.
1940’lar Türkiye’sini anlatır. Çok da yabancı değildir
anlatılanlar. Demek ki, bazı şeyler o günden beri devam etmektedir.
Bazı çok bilmişler nedense görmezden gelmiştir Cevat Fehmi
Başkut’un eserlerini.
Mesela Paydos’u mesajvari bulurlar, ya da ne bileyim
karakterlerini çok derin bulmazlar, ya da psikolojik öğeleri zayıf,
derler…Geçin bir kalemde!
Aslında zor bir şeyi başarır Başkut: Karakterlerini
‘tek boyutlu, klişe’ olmak üzereliğin kıyısında tutar ama düşürmez.
O kıyıda sallanır dururlar.
Paydos toplumsal değişim ile bir peri masalının birleşimi.
Hemen her sayfasında güldüren bir mizah ayrıca.Tam bitti derken yeni bir cümle
ile kahkahalar atıyorsunuz. Ama öğretmen Murtaza geçip giden değerlere bir ağıt
gibi oynuyor.Edebiyatımızdaki bir diğer ünlü Murtaza da Orhan Kemal′in
kahramanıdır. İkisi bir parça benzeşiyorlar. Orhan Kemal′in Murtaza′sı daha
keskin iken Başkut′un karakteri daha yumuşak ve inanmaya hazır bir tiptir.
Oyundaki yan karakterler içinde Balıkçı Ahmet
-içmediği zamanlarda tembel, çalışmak istediği zamanlarda sarhoştu.- ile eski
yüzbaşı Salih usta en sevdiklerim. Özellikle Salih ustanın bir yaşındayken
savaşta kaybettiği kızını bulması ve naftalinler içinde sakladığı üniformasını
sevinç içinde giyip mahalleye çıkması tam bize özgü bir güzellik ve hüzün
manzarası.( Ellerimi çırpmış, çocuklar gibi sevinmiştim ben o sahnede)
Siz çok bilmişlere aldırmayın; okuyun bu büyük
yazarlarımızı. Belki çok hava atamazsınız ama büyük keyif alırsınız.
Not: Çok da önemli değil ama Paydos ile yurt dışında ilk kez
eseri sergilenen yazarımızdır Başkut.Bir diğer ilginç eseri ise Buzlar
Çözülmeden. Orhan Pamuk′un Kar romanına temel olmuştur.
